De Regel van Piek en Afloop

Met het peak and end effect wordt bedoeld dat de herinnering aan een bepaalde periode die een mens meemaakt vooral bepaald wordt door:

• de ervaren pieken (meest intense momenten) en

• de ervaring van de afloop van deze periode

De herinnering aan deze periode wordt veel minder bepaald door de duur (in tijd) van de episode.

Oorspronkelijk onderzoek: pijnbeleving

Het onderzoek naar het peak and end effect is oorspronkelijk gedaan vanuit onderzoek naar pijnbeleving. En dan specifiek naar de herinnering aan de ervaren pijn na een pijnlijke medische behandeling.

Hoe werkt het?

Aangenomen wordt dat ons geheugen geëvolueerd is om het meest intense moment van een episode van pijn of plezier (de piek) en de afloop van een episode in het geheugen op te slaan. Dit is een 'beoordelingsfout' die in het geheugen wordt opgeslagen. Men kan niet objectief terugkijken naar een ervaring, maar er ontstaat een vertekening door de ervaring aan het eind en de ervaren pieken.

Het peak effect
Het eerste aspect dat de beleving van de gehele periode beïnvloedt, zijn de pieken binnen de periode. Zijn de piekmomenten positief (qua gevoel), dan wordt de ervaring in zijn geheel als positiever gezien. Zijn de piekmomenten negatief, wordt de ervaring in zijn geheel als negatiever gezien.

De duur van de episode speelt geen rol.

Het end effect
Voor de opgeslagen herinnering is het belangrijk hoe de betrokkene zich voelt aan het eind van de episode. Is dit gevoel positief dan wordt de ervaring in zijn geheel als positiever gezien. Is het negatief dan wordt de ervaring als geheel als negatiever gezien.

De herinnering aan de piek en de afloop bepalen ook de mate waarin iemand gemotiveerd is om opnieuw een dergelijke episode aan te gaan. Bijvoorbeeld voor het opnieuw ondergaan van een pijnlijke medische behandeling.

Leren en het peak and end effect

Ook bij leren heeft de regel van piek en afloop dezelfde uitwerking op het geheugen. Misschien komt dat omdat leren soms als lastig en inspannend ervaren wordt. De lichamelijke reacties zijn dan vergelijkbaar met de reacties bij een pijnlijke behandeling: zweten, verhoogde hartslag en vernauwde pupillen.

De herinnering aan de ervaring en de gevoelens bij de afloop van een leertaak, kunnen de lerende positief of minder positief laten aankijken tegen een volgende leertaak.
Deze regel beïnvloedt op die manier de motivatie van de lerende om een soortgelijke leertaak opnieuw aan te gaan.

Vergroot de motivatie van de student

De regel van piek en afloop kan door docenten worden ingezet om de motivatie van studenten te vergroten.

Bij het geven van een leertaak is het belangrijk dat de leerinspanning die van de student wordt gevraagd, aan het eind niet te hoog is. Dit laatste moment wordt onthouden. De belasting die niet te hoog was aan het eind, is een prettige herinnering.

Deze vergroot bovendien de kans dat de student de taak tot een goed einde brengt. De student zal aan het eind van de taak meer zelfvertrouwen ervaren omdat hij succesvol was terwijl de taak toch niet gemakkelijk was. Voor de toekomst betekent dit dat deze student positiever en dus gemotiveerder zal zijn bij deze docent en bij dit vak om een nieuwe taak aan te gaan.

Als studenten aan de slag moeten met een leertaak die langere tijd in beslag neemt en die ook als lastig wordt ervaren is het goed om een aantal piekmomenten in te bouwen die als positief worden ervaren.

Een idee is om kleine eenvoudige toetsen in te bouwen waarbij de student zijn kennis kan checken. De succeskans wordt zo groter en de herinnering na deze leertaak is positiever.

Literatuurlijst

Finn,B.(2010). Ending on a high note. Adding a better end to effortfull study. Journal of Experimental psychology: Learning, Memory and Cognition, 36,1548-1553

Kahneman (2011). Ons feilbare denken (pp 405-420). Amsterdam: Business Contact

Redelmeier, D. A., Katz, J., & Kahneman, D. (2003). Memories of colonoscopy: A randomized trial. Pain, 104, 187–194