Intelligentie en talent: zijn het vaststaande gegevens? Of zijn we in staat om ze te ontwikkelen?

Het maakbare brein

Bevindingen uit de hersenwetenschap laten zien dat het brein zich kan aanpassen en reorganiseren door invloeden uit de omgeving; het brein is maakbaar. Maar toch blijken de overtuigingen van mensen sterk te verschillen als het gaat om de groeimogelijkheden van ons talent en intelligentie.

“Sommige studenten zijn slim, en sommige studenten niet. That’s life.”

Maar is dat eigenlijk wel zo? En wat is de impact van deze mindset op studiegedrag en leerinspanning, en daarmee op het studiesucces?

Mindsets, ook wel overtuigingen, hebben een enorme invloed op leren en ontwikkelen. Je mindset bepaalt in belangrijke mate:

• wat je leert en wilt leren

• of je open staat voor nieuwe ontwikkelingen

• of je jouw talenten volledig benut

Mindset-theorie

Carol Dweck, hoogleraar psychologie aan Stanford University, ontwikkelde op basis van jarenlang onderzoek de Mindset-theorie. Aan de basis van deze theorie ligt de eigen overtuiging over de ontwikkelbaarheid van intellectuele vermogens. Dweck onderscheidt twee soorten mindsets:

• Een fixed mindset is de overtuiging dat talent, vermogens en intelligentie onveranderbare eigenschappen zijn ("ik kan niets veranderen aan mijn intelligentie, dat staat nou eenmaal vast").

• Mensen met een growth mindset zien hun intellectuele capaciteiten als een potentieel dat ontwikkeld kan worden ("door te oefenen en nieuwe uitdagingen aan te gaan kan ik mijn capaciteiten ontwikkelen").

Een growth mindset blijkt effectiever in het onderwijs dan een fixed mindset. Het leidt tot meer openheid voor leren, wat op zijn beurt weer leidt tot groter studiesucces. Immers, met genoeg training, herhaling, passie en volharding kun je je eigen capaciteiten beïnvloeden.

Uit de onderzoeken van Dweck blijkt dat studenten die ervan overtuigd waren dat hun intelligentie niet ‘vaststaat’, maar kan worden ontwikkeld (growth mindset):

• zich meer focusten op actief leren
• meer inspanning leverden
• veerkrachtig reageerden op tegenslagen

Studenten met een fixed mindset waren echter meer bezorgd over het ‘slim over willen komen’ en het maken van fouten. Zij vonden dat het leveren van inspanning betekende dat hun intelligentie beperkt was. Zij raakten ontmoedigd gedurende tegenslagen, omdat zij geloofden dat tegenslagen een weerspiegeling waren van de beperkingen van hun intelligentie.

De rol van de docent

Hoe kunnen we een growth mindset bij studenten stimuleren? Volgens Dweck is hierin een grote rol voor de docent weggelegd, omdat het mogelijk blijkt te zijn om een growth mindset aan te leren! Dus:

Leer studenten over de maakbaarheid van hun brein en de dingen die ze kunnen doen om nieuwe verbindingen te maken in het brein, bijvoorbeeld door het leveren van inspanning.

Om een growth mindset te stimuleren heeft het LIC voor studenten de module Breineducatie ontwikkeld.

Het doel van deze module is dat studenten ervaren dat zij zelf invloed hebben op hun brein en de ontwikkeling ervan. Studenten krijgen vertrouwen in de eigen invloed op hun studiesucces. Ze zien in dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor de resultaten die ze behalen.

Bovendien: docenten die zelf een growth mindset hebben, geloven meer in de groeimogelijkheden van studenten. Zij stimuleren eerder het leveren van inspanning en doorzettingsvermogen, wat een positief effect op de leerprestaties van studenten bleek te hebben. Voor deze docenten is leren namelijk een samenwerking, waarbij zij een grote verantwoordelijkheid hebben om het leerproces te sturen, stimuleren en motiveren. Zij zijn meer toegewijd aan het vinden van een manier om groei in het leerproces te laten gebeuren.

De ‘juiste’ feedback

Wanneer docenten de intelligentie van een student prijzen nadat deze goed heeft gepresteerd, sturen ze een fixed mindset boodschap: “Jij bent intelligent en dat waardeer ik in jou”.

Wanneer docenten de inspanning of strategieën loven die studenten inzetten, zenden ze een growth mindset boodschap: “Jij kunt je capaciteiten en mogelijkheden uitbouwen door je inspanning”.

Geloof in mogelijkheden. Waardeer en prijs het aangaan van uitdagingen, nieuwsgierigheid, het leveren van inspanning en het overwinnen van obstakels.

Lees meer hierover in de publicatie Mindset & Feedback.