In een experimentele studie onder 141 hbo-studenten is onderzocht welke invloed verschillende instructiemethoden hebben op het redeneren zonder bias, oftewel: het redeneren zonder vooringenomen te zijn. Onderzoek toont aan dat het combineren van expliciete instructies en oefenen werkt.

Het voorkomen van bias wordt beschouwd als een belangrijke component van kritisch denken. Hoe we dit aan studenten het beste kunnen leren werd op diverse manieren onderzocht.

Waarom redeneerfouten voorkomen?

Redeneren zonder redeneerfouten te maken is belangrijk voor programma’s in het hoger onderwijs die studenten voorbereiden op professionele situaties in bijvoorbeeld de medische, juridische en economische sector. In die beroepen kunnen redeneerfouten tot onjuiste conclusies leiden.

De veronderstelling is dat de vaardigheden om te kunnen redeneren zonder bias zich niet vanzelf ontwikkelen, bijvoorbeeld in een cursus waarin kritisch denken wel beoogd wordt maar impliciet blijft.

Wat is een effectieve instructiemethode?

Om bias in risicovolle situaties te voorkomen lijkt het zinvol om de eerste impuls - het antwoord dat automatisch wordt getriggerd - te onderdrukken. Kennis en strategieën om weloverwogen tot een standpunt of besluit moeten juist geactiveerd worden.

Maar de vraag is: welke instructiemethoden zijn effectief?

Onderzoek

Om dit te testen zijn via onderzoek verschillende condities vergeleken. Zowel de effecten van impliciete als expliciete instructies zijn onderzocht. De resultaten laten zien dat alleen expliciete instructie gecombineerd met oefenen het kritisch denken versterkt.

Dus uitsluitend impliciete instructie óf expliciete instructie óf oefenen had geen effect. De combinatie van expliciete instructie met oefeningen in de domeincontext bleek wel effectief.

Ook de denkhouding van studenten is van invloed: studenten die bij aanvang hoger scoorden op hun denkhouding scoorden ook hoger op vaardigheden. Maar de instructies waren even effectief voor studenten die zowel laag als hoog scoorden op de denkhouding.

Lees het volledige artikel in Applied Cognitive Psychology (inlog noodzakelijk).
Heijltjes, A., van Gog, T., & Paas, F. (2014; 2014). Improving students' critical thinking: Empirical support for explicit instructions combined with practice. Applied Cognitive Psychology, 28(4), 518-530. doi:10.1002/acp.3025