Eveline Crone en haar Amerikaanse collega Ron Dahl publiceerden nieuw inzicht in het adolescentenbrein in Nature Reviews Neuroscience. Zij inventariseerden de belangrijkste wetenschappelijke onderzoeken waarbij met een fMRI hersenscanner het adolescentenbrein is onderzocht.

Onderzoek laat zien dat de hersenen van adolescenten volop in ontwikkeling zijn. Maar niet alle gebieden in de hersenen rijpen even snel. Door deze disbalans werd tot nu toe verklaard dat adolescenten simpelweg nog niet in staat zijn om complexe vaardigheden uit te voeren. Denk hierbij aan het plannen van de studie, het overzien van consequenties van eigen acties en het corrigeren van eigen gedrag.

Maar is dit altijd het geval? Of zijn er manieren om hier invloed op uit te oefenen? En wat betekent dit dan voor de benadering van studenten in de onderwijspraktijk?

Overactiviteit emotionele gebieden

Wat in de onderzoeken steeds naar voren kwam was de overactiviteit van de emotionele gebieden die diep in het brein liggen. Deze gebieden zijn nauw betrokken bij 'sociaal leren'. Bij adolescenten staat dit centraal. Contacten met leeftijdsgenoten, interesse voor de laatste kledingmode of het gebruik van social media: de waardering van peers speelt een belangrijke rol. Dit helpt adolescenten bij de vorming van een zelfbeeld: wie ben ik en wat wil ik worden?

Jongeren maken zich los van hun ouders. Zij gaan op zoek naar hun eigen identiteit en hun positie in de vriendengroep. Experimenterend en explorerend zoeken ze uit welk gedrag en welke rol bij hen past. Dit gedrag heeft veel positieve kanten; denk aan de ontwikkeling van nieuwe muziekstijlen, dans of turnoefeningen en aan het gemak waarmee jongeren met nieuwe media omgaan.

Flexibele inzet prefrontale cortex

Volgens het onderzoek zijn adolescenten er nog niet zo op gericht om aan het toekomstperspectief te werken. Maar het gebied dat hier medeverantwoordelijk voor is, de prefrontale cortex, blijkt wél toegankelijker dan voorheen gedacht werd.

In een aantal onderzoeken werd bij bepaalde taken zelfs een hogere activiteit in de PFC gemeten dan bij volwassenen. Die taken hadden met name betrekking op onderzoekend leren, hypotheses testen of het zoeken van creatieve oplossingen.

Het blijkt dat de PFC flexibel wordt ingezet, afhankelijk van de taak en de motivatie van de adolescent. De context lijkt hierin een centrale rol te spelen. Wanneer adolescenten bijvoorbeeld  bij hun vrienden zijn, veel geld kunnen verdienen of status kunnen behalen, dan kan de PFC hun gedrag nog niet zo goed reguleren. In dat geval krijgen de emotionele gebieden - het beloningscentrum - de overhand. Maar wanneer adolescenten bijvoorbeeld alleen in een klaslokaal zitten, zijn ze wel in staat om aanspraak op de prefrontale cortex te maken.

Wat betekent dit voor het onderwijs?

Voor het onderwijs liggen hier interessante vragen:

• In welke context geven we studenten welke leertaken?

• Hoe kunnen we studenten optimaal laten profiteren van de invloed van studiegenoten?
  Denk bijvoorbeeld aan feedback op leertaken en het uitvoeren van leertaken in groepsverband.

• Welke kwetsbaarheden brengt de relatie tussen emotionele/sociale en cognitieve gevoeligheid met zich mee?

• En wat betekent dit alles voor de do’s and don’ts in de begeleiding van studenten?

Voor de docent lijkt in ieder geval een 'actieve - steunende en sturende' en 'creatieve – inspirerende en motiverende' rol weggelegd bij zowel het individuele leren als het groepsleren.

Daarom geeft Avans Hogeschool steun en sturing, vooral bij beginnende studenten, bij het strategisch inzetten van leeractiviteiten, het plannen van de studie en het maken van relevante keuzes. Wij helpen studenten bij het evalueren en reflecteren op het eigen leergedrag, en om kritisch te leren denken.

Meer informatie?

Als je dit onderwerp interessant vindt, bekijk dan ook deze TED Talk van Sarah-Jayne Blakemore. Zij bestudeert in haar eigen 'Blakemore Lab' in Amerika het sociale brein. Dit breinnetwerk is betrokken bij het begrijpen en inleven in andere mensen. In deze presentatie vertelt ze over recente ontwikkelingen binnen haar vakgebied.